


DΓli, 11/07/2024: MinistΓ©riu Ensinu SuperiΓ³r, SiΓ©nsia no Kultura, liuhusi Diresaun Jeral Ensinu SuperiΓ³r no SiΓ©nsia hamutuk ho Komisaun Koordenadora Universidade no Intitutu (CUIS β Sigla PortuguΓ©s), realiza SeminΓ‘riu Internasional kona-ba Sistema Kualifikasaun Nasional Timor-Leste (SNQ-TL) ho tema “Dezenvolvimentu no Validasaun Padraun KompetΓ©nsia husi SNQ-TL”, iha OtΓ©l Novo Turismu DΓli, durante loron rua (2) nia laran, hahu husi loron 11 toβo 12 Jullu 2024.
Objetivu husi SeminΓ‘riu ida neβe, atu diskute, dezenvolve no halo validasaun ba iha Padraun Kompetensia husi Sistema Nasional Kualifikasaun Timor-Leste nian, neβebΓ© maka dezenvolve no identifika ona husi komisaun revisaun iha Fase hirak liu ba. Komisaun traballu neβebΓ© mak responsΓ‘vel ba halo revisaun ida neβe, hafahe ba iha setor rua neβebΓ© mak, hanesan: Setor Akademiku no setor TΓ©kniku Vokasional nian, ho nia prinsipal prioridade atu hodi hare ba nΓvel kualifikasaun no dominiu iha aprendizajem nian, neβebΓ© mak ho nia desizaun, reduz nΓvel kualifikasaun husi Nivel 10 ba iha Nivel 8, no simplifika dominiu aprendizajem ba iha dominiu 3: (1. KoΓ±esimentu, 2. KompetΓ©nsia, 3. Autonomia no Responsabilidade).



Orador Nasional no Internasional sira neβebΓ© mak hola parte iha seminΓ‘riu ida neβe, mai husi experientes no Instituisaun relevantes sira neβebΓ© maka, foka ba iha area kapasitasaun rekursu Umanu nian, no dezenvolvimentu ba sistema integradu sira neβebΓ© mak ligadu ho kapasitasaun rekursu umanu ho nia aliΓ±amentu saida final ba iha nesessidade merkadu no kampu traballu nian.
Abertura ba iha sesaun ida neβe ho palestra husi S. Exa. Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana GusmΓ£o, iha loron dahuluk SeminΓ‘riu nian (11 Jullu 2024), afirma katak “importΓ‘nsia hosi formasaun no kapasitasaun rekursu umanu, no produsaun abilidade ba susesu polΓtika ekonΓ³mika nasionΓ‘l”. Universidade sira atu kumpri misaun prepara futuru jerasaun hodi kaer rai ida-neβe. Husu mΓ³s ba Universidade sira, ANAAA no instituisaun relevante sira atu kontinua hadiβa intervensaun sira, para sistema edukativu hosi ensinu bΓ‘ziku toβo ensinu superiΓ³r bele kumpri papel ida-neβe, tanba edukasaun laβΓ³s servisu ida deit, maibΓ© hanesan vokasaun no/ka misaun atu serbΓ no kuida.
SeminΓ‘riu refere termina iha loron 12 Jullu 2024, ho Sesaun diskusaun no Validasaun ba iha deskritores kompetensia sira neβebΓ© mak defini ona iha Nivel 8, Sistema kualifikasaun Nasional Timor-Leste husi Komisaun Traballu sira. Sesaun diskusaun refere hafahe ba iha grupu 2, neβebΓ© mak komportu husi Grupu Ensinu SupΓ©rior no Grupu TVET (technical and vocational education and training).
Hola parte iha sesaun ida neβe, S. Exa. Ministru Ensinu SuperiΓ³r, SiΓ©nsia no Kultura, Dr. JosΓ© HonΓ³rio, akompΓ£nadu husi kargus dirijentes no teknikus sira husi MESSK, hamutuk ho partisipantes husi Instituisaun sira hanesan, INDMO, ANAAA, SEFOPE, CCI-TL, Magnifikus Reitores/Prezidente husi Instituisaun Ensinu SuperiΓ³r sira, no mos Instituisaun relevantes sira seluk.


















